Τελικά υπάρχει Άγιος Βασίλης; Τι να πω στο παιδί μου;

Η 5χρονη Ελένη γράφει το γράμμα της στον Άγιο Βασίλη ζητώντας την <<πέπα το γουρουνάκι>> και υπενθυμίζοντας του ότι ήταν φρόνιμη αυτό τον χρόνο. Είναι ένα από τα εκατομμύρια παιδιά που περιμένουν με ανυπομονησία την περίοδο των Χριστουγέννων και τον Άγιο Βασίλη. Υπάρχει κάποιος από εμάς ο οποίος στην παιδική του ηλικία να μην έχει πιστέψει έστω και για μια στιγμή την ιστορία του Άγιου Βασίλη; Η εικόνα του χαμογελαστού παππούλη με την μεγάλη κοιλιά, τα άσπρα γένια, την κόκκινη στολή, που έρχεται από τον Βόρειο Πόλο πάνω στο έλκηθρο του που το σέρνουν τάρανδοι με οδηγό τον Ρούντολφ και κατεβαίνει από τις καμινάδες για να μοιράσει δώρα σε όλα τα παιδιά του κόσμου. Με αυτή την ιστορία, τα παιδιά «μαγεύονται» και περιμένουν να ανοίξουν τα δώρα τους τα Χριστούγεννα ή την πρώτη μέρα του νέου χρόνου.

Όταν μαθαίνουν από τους συμμαθητές τους στο σχολείο ή από τα μεγαλύτερα αδέλφια τους ότι ο Άγιος Βασίλης δεν υπάρχει, τότε το όνειρο και η φαντασία τους γκρεμίζεται. Όμως, κλονίζεται η εμπιστοσύνη προς τους γονείς οι οποίοι διαδίδουν το παραμύθι του Άγιου Βασίλη; Ποια στάση να υιοθετήσουν οι γονείς; Να διατηρήσουν το μύθο ή να αποκαλύψουν την αλήθεια; Το παιδί επηρεάζεται αυτά τα χρόνια κατά τα οποία πιστεύει αυτή την ιστορία;

Ίσως η αποκάλυψη της αλήθειας για τον Άγιο Βασίλη να είναι λιγότερο σαν μια τραυματική εμπειρία και περισσότερο σαν την επίλυση ενός μυστηρίου. Ένα παράδειγμα θα μπορούσε να ήταν εάν θυμηθούμε κάποιες σκέψεις που κάναμε και εμείς σαν παιδιά: ¨Κάποια παιδιά στην τάξη μου λένε ότι δεν υπάρχει ο Άγιος Βασίλης¨, ¨Αν δεν υπάρχει ο Άγιος Βασίλης, πώς θα μπορούσαν οι γονείς μου να κρύψουν τα δώρα από μένα;¨ ¨Αν δεν υπάρχει Άγιος Βασίλης γιατί έρχεται στο σπίτι μου και όχι στο δικό του φίλου μου;¨ Ίσως αυτή η περιέργεια να οδηγήσει σε μια αποστολή αναζήτησης στο ντουλάπι στο δωμάτιο των γονιών, η οποία να αποκαλύψει την ανακάλυψη της <<πέπας το γουρουνάκι>>, που οι γονείς δεν πρόλαβαν να τυλίξουν με το περιτύλιγμα. Με την λύση του μυστηρίου το παιδί μπορεί να αισθανθεί καλά αφού το ανακάλυψε μόνο του.

Η φαντασία είναι ένα φυσιολογικό και υγιές μέρος της ανάπτυξης των παιδιών. Τα παιδιά περνούν μεγάλο χρονικό διάστημα χρησιμοποιώντας στο παιχνίδι τους την φαντασία τους, κυρίως μεταξύ των πέντε και οκτώ ετών. Επίσης, εκτίθενται συνεχώς σε ταινίες/παιχνίδια/παραμύθια όπου τα ζώα μπορούν να μιλήσουν, οι άνθρωποι μπορούν να πετάξουν και τα αντικείμενα να εμφανίζονται από το πουθενά. Γιατί μια ομάδα ταράνδων που πετούν και ο αρχηγός τους έχει κόκκινη φωτεινή μύτη, να είναι πιο φανταστική από ένα ποντίκι που μιλάει ή από ένα χιονάνθρωπο που τραγουδά; Αν και η μαγική σκέψη μειώνεται μεταξύ των ηλικιών 7 και 9, περίπου στην ίδια ηλικία τα περισσότερα παιδιά εγκαταλείπουν τον μύθο του Άγιου Βασίλη. Αλλά δεν εξαφανίζεται για πάντα..... Μερικές φορές και εμείς σαν ενήλικες χρειαζόμαστε την φαντασία και μια μικρή μαγεία στην ζωή μας, καθώς απολαμβάνουμε τις ιστορίες των "στοιχειωμένων" σπιτιών.

Πώς τα παιδιά τελικά μαθαίνουν να διακρίνουν τη φαντασία από την πραγματικότητα; Τις περισσότερες φορές τα παιδιά βασίζονται σε αυτά που τους λένε οι μεγαλύτεροι. Τα παιδιά βασίζονται σε όσα λένε οι γονείς τους επειδή έχουν πολλά να μάθουν για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το περιβάλλον γύρω τους. Στηρίζονται επίσης σε αποδεικτικά στοιχεία για να υποστηρίξουν αν κάτι είναι γεγονός ή μυθοπλασία. Σε πολύ μικρή ηλικία, όλες οι μαρτυρίες (π.χ. τι λένε οι γονείς) και αποδεικτικά στοιχεία (π.χ. παιχνίδια κάτω από το δέντρο) δείχνουν την ύπαρξη του Άγιου Βασίλη. Σε κάποια στιγμή, τα παιδιά αρχίζουν να αποκτούν μαρτυρίες και αποδεικτικά στοιχεία που έρχονται σε αντίθεση με την ύπαρξη του Άγιου Βασίλη, είτε από τη συζήτηση με τους φίλους τους, είτε από την φυσική (για το τι είναι δυνατό και τι αδύνατο). Θα αμφισβητήσουν τα παλιά στοιχεία, θα αναζητήσουν νέα στοιχεία και τελικά θα ανακαλύψουν μόνοι τους ότι ο Άγιος Βασίλης δεν είναι πραγματικός.

Πότε αποκαλύπτουμε την αλήθεια στα παιδιά μας για τον Άγιο Βασίλη; Παραθέτουμε 3 σενάρια που μπορεί να αντιμετωπίσουμε.

α) Το παιδί είναι μικρό (3-5 ετών) και κάποιο μεγαλύτερο παιδί του λεέι ότι ο Άγιος Βασίλης δεν υπάρχει Εάν αισθανθούμε ότι το παιδί είναι λυπημένο, το βεβαιώνουμε λέγοντας του ότι εάν κάποιο άλλο παιδί δεν πιστεύει στον Άγιο Βασίλη, το παιδί μας μπορεί να πιστεύει σε αυτόν. Συνήθως, με αυτή την εξήγηση το παιδί μένει ικανοποιημένο.

β) Το παιδί είναι μεγαλύτερο και ξεκινά να κάνει ερωτήσεις για το αν υπάρχει ο Άγιος Βασίλης Το παιδί έχει ήδη κάποιες αμφιβολίες για την ύπαρξη του συμπαθητικού παππούλη και του Ρούντολφ, αν και μπορεί να το έχει ήδη καταλάβει! Αν βρίσκεται στην ηλικία περίπου των 7-8 ετών, θα απογοητευτεί αν του επιβεβαιώσετε κάποιες υποψίες του ότι δεν υπάρχει…

γ) Συνεχίζει να πιστεύει πέραν της ηλικίας των 8 ετών

Το παιδί κινδυνεύει να πέσει σύντομα «θύμα» κοροϊδίας από κάποιο συμμαθητή και τότε λογικό είναι να θυμώσει μαζί σας που δεν του αποκαλύψατε την αλήθεια. Ακόμη και αν αισθάνεται ακόμη την ανάγκη να πιστεύει, γνωρίζει κατά βάθος ότι εσείς δεν το πιστεύετε. Ξεκινήστε να μιλάτε υποθετικά π.χ. ¨Οι άνθρωποι δεν μπορούν να διασχίζουν τον ουρανό με έλκηθρο¨ ή ¨Πως είναι δυνατόν να χωρέσει ένας άνθρωπος σε μια καμινάδα;¨.

Σε κάθε σενάριο, εάν επιλέξετε να του αποκαλύψετε την αλήθεια, μπορείτε να την εντάξετε σε μια οικογενειακή ιστορία. Εξηγείστε ότι και εσείς πιστεύατε στον Άγιο Βασίλη όταν ήσασταν παιδιά και ότι βρίσκετε καταπληκτική την ιστορία του Άγιου Βασίλη, και πως θέλατε να ξαναζήσετε αυτή τη μαγεία μαζί με το παιδί σας. Δώστε του να καταλάβει ότι δεν πρέπει να το πει στα μικρότερα αδέλφια του, αλλά να συμμετέχει στο παιχνίδι. Όπως και εσείς, θα κάνει το ίδιο και με τα δικά του παιδιά. Θα του αρέσει να νιώθει ότι είναι ο φύλακας ενός σημαντικού μυστικού, προστάτης ενός υπέροχου μύθου. Με αυτόν τον τρόπο το παιδί κάνει ένα βήμα προς τον κόσμο των ενηλίκων. Στο τέλος θα κατανοήσει ότι η ιστορία του Άγιου Βασίλη δεν αποτελεί ένα ψέμα με την έννοια της φυγής από την πραγματικότητα, αλλά έναν μύθο που μας κάνει να ονειρευόμαστε. Ότι κι αν αποφασίσετε, λέγοντας στα παιδιά την αλήθεια για τον Άγιο Βασίλη ή συνεχίζοντας το παραμύθι, πιθανόν να μην τους επηρεάσετε συναισθηματικά ή να επηρεαστεί η σχέση που έχουν μαζί σας.

Τελικά, αυτό που φαίνεται να θυμούνται τα παιδιά μεγαλώνοντας δεν είναι τόσο τα ακριβά δώρα που δέχτηκαν από τους γονείς, όσο η ατμόσφαιρα που επικρατούσε στο σπίτι, το στόλισμα του δέντρου, οι μυρωδιές, τα συναισθήματα, τα κάλαντα, η συμμετοχή στα οικογενειακά τραπέζια... Άλλωστε ένα παιδί, ακόμα και το καλύτερο δώρο να πάρει, δεν θα το ικανοποιήσει όσο η αίσθηση ασφάλειας και προσοχής από τους γονείς του ή όσο μια ζεστή αγκαλιά. Ας αφήσουμε τα παιδιά να ζήσουν τη μαγεία των Χριστουγέννων προσμένοντας τον ερχομό του παππούλη με τα δώρα (όπως την ζήσαμε και εμείς). Όσο υπάρχει αγάπη, ελπίδα και δυνατότητα να ονειρεύεσαι «το απίθανο» υπάρχει και ο Άγιος Βασίλης.... Άλλωστε ποιος είπε ότι δεν υπάρχει;

Καλά Χριστούγεννα και Ευτυχισμένο το Νέο Έτος!

Κώστας Δημητρίου